Kira krizine 'ev arkadaşlığı' çözümü
Kiralık konut fiyatındaki artış son beş yılda yüzde 288, son bir yılda ise yüzde 101 oranında oldu. Artıştan etkilenen milyonlar, barınma krizine çözüm olarak paylaşımlı kiralama yöntemini buldu. Paylaşımlı evlerin en yüksek olduğu iller ise Yalova, Antalya ve İstanbul oldu.
Son dönemde kiralardaki hızlı artış, Türkiye genelinde bir barınma krizini gündeme getirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın konuya dair açıklamalarıyla daha da belirginleşen sorun, vatandaşların ev sahipleriyle yaşadığı zorlukları ortaya koyuyor. Erdoğan, bir vatandaşın kirasının 2 bin 500 TL'den 7 bin 500 TL'ye çıkarılmasıyla ilgili olarak, "Sende vicdan var mı diye sormak durumundayım" ifadeleriyle konuya dikkat çekti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ülke genelinde ortalama konut kiralarındaki artışlar son bir yılda yüzde 101, son iki yılda yüzde 183, son beş yılda ise yüzde 288'e ulaştı. Ancak gerçek kira artışları, Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) tarafından yapılan hesaplamaya göre Eylül 2021 ile Temmuz 2023 döneminde ortalama kiralık konut metrekare fiyatlarında yüzde 472'lik bir artışı gösteriyor.
Yetkililer, kiracıları korumak amacıyla kira artışlarını yüzde 25 ile sınırlamış olsa da gerçekleşen artışlar bu sınırın üzerinde seyrediyor. Kiracılar, ev sahipleriyle mahkemelik oluyor, uzlaştırmacı kapılarını aşındırıyor. Kiralardaki bu hızlı yükseliş, konut sahibi ve kiracı arasında gerilime sebep olurken, çözüm arayışları da devam ediyor.
Birgün'de yer alan habere göre, milyonlarca kiracı, artan kira giderlerine karşı kendi baş etme yöntemlerini geliştirdi. Bunlardan en yaygını ise ‘ev arkadaşlığı’ oldu. Artık sadece öğrenciler değil, çalışanlar da artan konut masraflarından dolayı ev arkadaşı arıyor. Kiralık oda arkadaşı, ev arkadaşı, paylaşımlı ev ilanları son yıllarda emlak sektöründe görülmeye başladı.
İLK SIRADA YALOVA VAR
Bu durum popüler ilan sitelerine verilen ‘ev arkadaşı arıyorum’ ilanlarının yanı sıra TÜİK verilerinde de görülmeye başlandı.
Aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi bulunmayan bireyleri içeren, diğer bir ifadeyle çekirdek aile olmayan birden fazla kişinin yaşadığı evlerin sayısında artış yaşandı. Bu evlerin oranı 2013 yılında yüzde 2,1 iken 2022 yılında yüzde 3,3'e yükseldi. Toplam hane tipleri içerisinde küçük bir oran olarak görünse de 2013’te 435 bin 117 olan çekirdek aile olmadan birden fazla kişiden oluşan hanelerin sayısı 2022’de 849 bin 466’e ulaştı. 10 yılda bu hanelerdeki artışın oranı yüzde 95,2 oldu. Paylaşımlı evlerin toplam hane sayısına oranının en yüksek olduğu iller ise Yalova, Antalya ve İstanbul oldu.
TÜİK araştırmasında hane tipine göre yoksulluk oranı da yer alıyor. Başlangıç yılı 2011 olan araştırmada çekirdek aile olmadan birlikte yaşayan hane halklarında yoksulluk oranının da arttığı görüldü. 2011 yılında yüzde 9,1 olan yoksulluk oranı aradan geçen 11 yılda yüzde 15,5’e ulaştı.